Malutkie domki na Encyklopedycznej

Nazwa Młociny skojarzy się mieszkańcom Warszawy zapewne albo z ostatnią stacją I linii metra albo z przedwojennym osiedlem domków na północnych skrajach miasta. Ewentualnie, od niedawna może przyjść na myśl jeszcze nowe centrum handlowe, oddane do użytku w maju 2019 roku przy ul. Zgrupowania AK „Kampinos”. Niewiele osób kojarzy zespół bloków mieszkalnych przy ul. Heroldów, a na pewno jeszcze mniej grupę domków przy ul. Encyklopedycznej. No chyba że są miłośnikami kina…

Domki przy ul. Encyklopedycznej (2013)

Co ciekawe, obecną ul. Encyklopedyczną można dostrzec już na planach z XIX wieku, gdyż łączyła dwa folwarki, znajdujące się na zachodnim skraju wsi Młociny – jeden z nich, co ciekawe, nosił miano „Syberia”. Nie wiadomo dlaczego. Ponadto jej okolica nie była w zasadzie zabudowana, nawet w okresie międzywojennym ani w sumie także w okresie powojennym, bo znalazła się pomiędzy lotniskiem sportowym na Młocinach a późniejszą Hutą Warszawa na krańcu ul. Kasprowicza. No ale jednak, z bliżej nieznanych przyczyn, przy ul. Encyklopedycznej w latach 50. XX wieku wybudowano zespół sześciu niewielkich, parterowych domków jednorodzinnych. Dlaczego i dla kogo, tego niestety nie udało mi się ustalić.

• 

• 

Domki te od dawna zwracały moją uwagę, bo po prostu nie pasowały do tego miejsca, do sąsiedztwa huty oraz typowych blokowisk z pierwszych lat XXI wieku. Po dokładniejszym zbadaniu zdjęć i planów tej okolicy sytuacja nie uległa poprawie, nadal nic mi nie pasowało. Sześć niewielkich parterowych domków – od nr 2 do nr 12 – z poddaszami ukrytymi pod wysokimi, dwuspadowymi dachami to ostatnia rzecz, którą jakikolwiek planista czy architekt, w szczególności w słusznie minionych czasach socjalistycznych, umieściłby w bezpośrednim sąsiedztwie dużego zakładu przemysłowego z niemal pewnym zamiarem jego dalszej rozbudowy. Może ktoś z czytelników jest w tym temacie lepiej poinformowany?

Jeszcze w 2000 roku domki bez zmian zajmowały swoje nietypowe miejsce, choć okolica zaczęła się już mocno zmieniać. Zaczęły powstawać nie tylko wspomniane już wcześniej osiedla przy ul. Heroldów, ale także stare domy zaczęły się zmieniać lub nawet znikać. Na początku przebudowano dom nr 12, w 2008 roku zamiast domu nr 2 wybudowano znacznie obszerniejszy zespół segmentów jednorodzinnych w formie dwuczęściowego budynku, w 2016 roku na tyłach domu nr 10 wybudowano drugi dom nr 10a, zaś w 2018 roku wyburzono dom nr 8 i w jego miejscu wybudowano całkowicie nowy budynek. Zachowały się póki co jedynie trzy domy, z czego dwa mocno przebudowane. Formę najbliższą pierwotnemu kształtowi zachował jedynie dom nr 4. Wyróżnia się też figurka maryjna przed domem nr 6. Zabudowa nie jest w żaden sposób chroniona, więc bardzo możliwe, że z czasem znikną i te pozostałości dawnego osiedla.

Wspomniałem jednak na początku o miłośnikach kina. Otóż okazuje się, że osiedle zagrało w filmie „Szczęściarz Antoni” z 1960 roku, a nazwa ulicy pada nawet w trakcie samego filmu. Główny bohater otrzymuje w prezencie ślubnym klucz do domku jednorodzinnego na przedmieściach Warszawy, jednak na miejscu nie tylko okazuje się, że domku nie ma, ale w jego miejscu znajduje się też niemal nieusuwalny radziecki czołg T-34. Perypetie świeżo upieczonych małżonków przerywane są widokami okolicznej zabudowy – wszystkich maleńkich domków pośród pustej okolicy. Urywki z tego filmu można zobaczyć na blogu „Wczoraj i dziś”, właśnie w tym miejscu.

Okolica powoli się zmienia, a kolejne wolne przestrzenie zajmują kolejne osiedla. Bardzo więc możliwe, że i te domy znikną za jakiś czas z przestrzeni tej części Młocin.